La fonetica del dialetto tortorese si distingue da quella dei dialetti dei paesi vicini per la presenza di fonemi bivocalici che troviamo in paesi più lontani come Francavilla sul Sinni in basilicata e Santa Maria del Cedro in Calabria.

Varie

Addìju addìju

Addìju, addìju, dìci la nucìdda,
si nù ra rùppisi nun si po' mangiéa';
accussì la dònna quànnu è piccinìnna,
si nunn è grànni, nù ra pùoji parléa'.

Li nipòti 

Quànnu mugljérma partorìji la fìglia fìemmina ghèra di nòtti.
Chjamàimu l’allevatrìci ma la nuttòata fùji lònga!
Màmma  mìja lu jùornu appìersu jàva dicénnu:
“la mala  nuttòata e la fìglia fìemmina!”.
Mugljérma s'arrabbijàidi abbòglia.
Quànnu nascìji lu fìgliu màsculu
la cundindìzzi fùji grànni!
Mo’ sù ddùi pìezzi di ggiùvini,
màmma mìja téni  guttandacìng'ànni
e quànnu ri vìdi a tùtti dùji
da la cundindìzzi nun si ténid'e chjàngi! ... 

La tàvula

Menzujùornu
tàvula attùornu
e cu nun téni nnéndi
si màngia nu cùornu! 

Desiderio

Mi mangéra séi jìenghi la matìna
e séi mundùni cu ttùtta la léana,
di vermicìeddi na quadéara chjìna [i]
e di péani na furnòata séana,
di vìnu nni vivéra pùoji na tìna,
di maccarùni seicìendu quadéari
e angòra la trìppa mìja nun fussi cchjìna,
ca sòna cùmi na cambéana! 

Testamento

Bbélla, si mmòrigu, ti làssu dìttu
di nun mi mìtti cu dd’àti mùorti,
facìetimi na fòssa lònga e strìtta,
quàndu ci càpi stu mìsiru cùorpu.
Pùoji lu tavùtu chjìnu d’òva frìtti
e lu cupìerchju chjìnu di pìsci e tròtti
e ppi ccuscìnu nu béllu prisùttu.
Li cannilìeri cu chòapi di zazìcchjiu
e d’acqua sànda sìja di vìnu.

Rimpianti

Vuléra ghéssi na pùoddula
pi ghéssi sùpa lu stàndu di la pòrta
quànnu la lìngua tuva prunùnzia lu nòmi mìja.
Chissà quàndi mi ni dìcisi
pinzénnu ànni ricchìzzi mija. 
Anni ricchìzzi chi m'éggiu sudòati,
tand’ànni ch’éggiu stòatu anna Mérica
sénza mugljéri e sénza li fìgli mìja.
Ghéggiu suffértu cùmi nu còani quànnu pinzàva
ca li fìgli mìja crìscini e ghìju nù ri vidìja.
M'éggiu pérsu li muméndi cchjù bbélli di la vìta mìja
jìnda na térra chi nunn èra la térra natìja mìja.
A' mugliérma r'éggiu vulùtu tàndu bbéni,
e mo' chi nun c’è cchjù mi chjàngi lu còri.
Pènzu a quànnu mi scrivìjidi dicénnumi:
- ”marìtu mìja quànnu ti ricòglisi ànna chéasa,
ghém'accìdi la gaddìna cchjùu gròssa,
e r'éma  féa chjìna cu lu pòani,
patéani e dd’ùva pàssa, cùmi piàcid'a ttì” -. 
Ju sùngu turnòatu da la lundòana Mérica,
ghéggiu truvòati li fìgli mìja grànni
chi qquéasi nù mi canuscìeni,
r'éggiu purtòata però la ricchìzza di tùtti li sacrifìci mìja
e mo' mi ra gòdu cu llòru.
Pi qquìru chi mi résta da cambéa'
ru vògliu fòa' tranguillaméndi,
vògliu tàndu ripusòa' sta méndi
ca nòtti e gghjùornu e rimiréatu pi tiréa' nnanti  la vìta,
mo' mi vògliu gòdi sti fìgli e li nipòti
e vògliu ringrazziéa' a Ddìju
pi tùttu quìru chi m'é déatu!.

(dalla raccolta di Teresa Aurelio)

Le filastrocche cantilenate o recitate dai bambini e dai ragazzetti nei loro giochi tranne la filastrocca dei mesi che era declamata dagli adulti attorno ai falò di Carnevale e di fine anno.

In questa sezione trovate tutti i canti ironici